Yazıyı yazanın bir kadın olması lütfen sorun yaratmasın okuyan beyler için. Emin olun siz nasıl otomobil seven arkadaşlarınızla yan yana geldiğinizde aklınızdan eski model bir otomobil alıp onu orijinal bir şekilde restore etmek/ettirmek ile alakalı sohbetler ediyorsanız büyük bir hazla, ben de kadın-erkek ayırt etmeden bu konuyla ilgili paylaşımları çok sevdiğim için bu muazzam tasarımlarla hakkında bir yazı yazmak istedim
Klasik araba genellikle eski (nostaljik ve retro) arabalara atıfta bulunan bir terimdir ve bununla birlikte çok sayıda spesifik tanımı da vardır. Avrupa’da, “eski, nadir bir araba” – “oldtimer” terimini kullanmayı tercih ediyorlar. Kural olarak, bu kelime 30 yıldan daha önce üretilmiş bir araba anlamına da gelmekle birlikte, 30 ile 49 yaş aralığında olan otomobillerin tamamı klasik olarak kabul edilirler. Amerika Klasik Otomobil Kulübü (CCCA) ve Amerika Antik Otomobil Kulübü (AACA) gibi kuruluşlar, “klasik” olarak adlandırılan arabaların listelerini tutmakta; bunlar, 1915 ile 1948 yılları arasında üretilen, Amerikan veya yabancı yapımı otomobil olarak tanımlanmaktadır. Vintage arabalar, antika arabalar, retro tarzı otomobiller de klasik arabalarla bu ortak yönleri paylaştığı için ayrı bir alıcı/hayran kitlesine sahiptirler.
Teorik olarak bu kavrama sığan bu araçların, her dönem alıcısı olduğu ancak özellikle 1960 ve sonrası modellere ilginin oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Hangi yılda üretilirse üretilsin, üretildiği zamanın en önemli modelleri olan klasik otomobillerin her ülkede azımsanmayacak kadar çok meraklısının varlığı da ortadadır tahmin edildiği üzere.
Çoğu zaman düşünmüşümdür klasik bir otomobil sahibi olabilir miyim ben? Böyle marjinal bir efsaneye sahip olmak nasıl bir duygudur? Kendisini orijinalini bozmayacak kadar mükemmel bir şekilde iyi bir restorasyon sürecine tabii tutabilir miyiz? Sonrasında nerede muhafaza edebilirim onu gibi onlarca soru aklıma geldi hep. İnanıyorum ki sizde bu yazıyı okurken konunun meraklısı iseniz, bu soruları en az bir kez kendinize sorduğunuzu fark etmişsinizdir. Tüm bu soruları açıklığa kavuşturmak için konunu uzmanlarından biri olan S&S Motors genel müdürü Ferhat Albayrak’ın görüşlerini paylaşmanın ufkunuzu genişleteceğini düşünüyorum.
Ferhat Albayrak, uzun yıllar boyunca FerMas’ın (Ferrari Maserati Türkiye) Genel Müdürlüğünü yapmış ve sonrasında da Türkiye’nin en büyük otomobil satıcılarından S&S Motors’un Genel Müdürlüğü pozisyonuna getirilmiş bir isim. Yaptığı işten ötürü pahalı ve klasik otomobillerle alakalı çok fazla bilgiye sahip olduğu için onun görüşleri ışığında konuyu detaylandırmak kolay olacaktır. Bu noktada da kendisiyle yapılan bir röportaja göz atalım hadi birlikte
“Klasik otomobil satın almak önerebileceğiniz bir alışveriş midir?”
Kesinlikle olur. Klasik otomobili eski bir araç olarak değil, bir tablo, bir heykel gibi bir sanat eseri olarak görmek lazım. Bu şekilde yaklaştığınız zaman gerçek anlamda bir yatırım aracı olacaktır.“Klasik otomobil alıp restorasyon yapmak, restore edilmiş klasik otomobil almaktan daha mı iyi, daha mı kötü?”
Bu restore edilmiş otomobilin kondisyonuna göre değişiyor. Gerçek anlamda kapsamlı bir restorasyon gerçekten çok pahalı, meziyetli ve de tecrübe gerektiren bir iş. Dünyada sadece 1 modeli restore eden ve 1-2 milyon euro’lar alan garajlar var. Türkiye’de de bu iş tâbii ki gelişiyor ancak uzmanlaşması çok daha önemli. Restorasyon yapılmış bir otomobil de çok uygun olabilir, kötü durumda olan bir aracı alıp restore etmekte cazip olabilir. Bu tamamen aracına göre farklılık gösterir.
“Türkiye’de klasik araç restorasyonu yapan yerler var mı ve bu dükkan/garaj gibi yerler bu işi gerçekten orijinaline sadık kalarak mı yapıyorlar?”
Evet var, gün geçtikte sayıları artıyor ve dünyadaki örneklerine göre çok güzel işler çıkarılıyor. Genelleme yapmam çok zor ancak çok iyi garajlar var.
“Klasik otomobil parçalarının Türkiye’ye getirilmesinde gümrükle alakalı problemler yaşanıyor mu?”
Her otomobil parçası gibi klasik araçların da parçalarının ithalatı çok kolay değil, burada asıl sıkıntı 2.el parçaların ithalinin yasak olması. Çoğu klasik aracın parçası üretilmediğinden, yenisini temin etmek bazen olanaksızlaşıyor.
“Yıllık satışlarınızı düşündüğünüzde klasik otomobil satışlarınız genel satışlarınızın yüzde kaçını oluşturur?”
Yüzde vermemiz güç, ancak Türkiye’de Klasik otomobil kültürünü gerek dergimize her ay koyduğumuz bir araç, gerek yüksek stoğumuzla aşılamaya ve büyütmeye gayret ediyoruz.
“Klasik otomobil alırken nelere dikkat edilir?”
Nereden aldığınıza!
“Türkiye’nin en pahalı klasik otomobili nedir, siz mi sattın? Ya da sizin sattığınız en pahalı klasik otomobil neydi?”
Türkiye’deki 3 ana otomobil müzesinde önemli rakamlara ait araçlar bulunuyor. Bunların en pahalıları 1955 Mercedes 300 SL Gullwing ve 1928 Bugatti Type 35 olarak sayılabilir. Bunlar genelde 1994’lerden önce getirildiği için şu an için böyle bir koleksiyon yapmak çok güç. Türkiye’deki en pahalı klasik otomobillerden birini geçtiğimiz aylarda biz sattık, 1973 Lamborghini Espada. Ayrıca şu an TR’deki satılık en pahalı klasik otomobil bizim stoklarımızda yeni alıcısını bekliyor; 1963 Ferrari GTE.“Klasik otomobillerin yakıt tüketimleri hakkında bize neler söyleyebilirsiniz?”
Günümüz araçlarıyla mukayese edilmez tabi ki ayrıca o dönemlerde ekonomiden ziyade güç ön plandaydı.
Görüldüğü üzere, benim de zihnimi bulandıran pek çok soru cevabını bulmuş durumda bu röportajı okuduktan sonra. Sonrasında bu muhteşem tasarım harikalarının bir kulübü olduğunu görünce soruların cevaplarının yanında kulübe üye olanların fikirlerini okumak, aşık olduğum arabalarla yapılan rallilerin zamanlarını ve yapıldığı ülkeleri öğrenmek, onlar hakkında yapılan duyuruları okumak ve galeride kayıtlı yavruların görsellerini incelemek gerçekten çok keyifliydi.
Şimdi üretilen arabalara baktıkça onların yanında oldukça çirkin ve fonksiyonel olmayan zamane araçlarından soğudum ve hemen aklıma şimdiye kadar üretilen, servet değerinde ve efsane olmuş otomobilleri paylaşmak geldi içimden… Eskidikçe değerlenen, yıllanmış şarap misali bu otomobillere haydi birlikte hayran olalım ve nefesimizi tutarak onları inceleyelim mi biraz da?
İlk sırayı Jaguar E-Type alıyor.
Jaguar tarafından 1961-1975 yılları arasında üretildi. Piyasaya çıktığında Enzo Ferrari tarafından “bugüne kadar üretilmiş en güzel araba” diye tarif edilen Jaguar E-Type, Mart 2008’de The Daily Telegraph tarafından derlenen Tüm Zamanların En Güzel 100 Otomobili listesinde birinci sırada yer aldı.
2. sırada Porsche 911 var.
1999 yılında Yüzyılın Otomobili’ni belirlemek için yapılan ankette beşinci sırayı alan yılların klasiği Porsche 911, hem konunun uzmanları tarafından efsane olarak nitelendirilen hem de popüler kültürde defalarca karşımıza çıkan bir model. 2017 yılında 1 milyon adete ulaşan Porsche 911, 1964 yılından bu yana hâlâ üretilmeye devam ediyor.
3. sırada Mercedes-Benz 300 SL (Gullwing) kendini gösteriyor.
Mercedes-Benz 300 SL, Alman otomobil üreticisi Mercedes-Benz tarafından 1952 – 1953 yılları arasında yarış otomobili olarak, 1955 – 1963 yılları arasında spor otomobil olarak üretildi. “Martı kanadı” (Gullwing) şeklinde açılan kapılarıyla dikkati çeken 300 SL döneminin seri olarak üretilen en hızlı otomobiliydi.
4. Ferrari 250 GTO nasıl göz kırpıyor bir bakar mısınız?
Bir açık arttırmada satılmış en pahalı otomobil olma unvanını (2018’de 48.4 milyon dolar bedelle satılarak) hâlâ elinde bulunduran efsane Ferrari 250 GTO’ya bu listede yer vermemek herhalde saçmalık olurdu.
5. sırada parlayan Lamborghini Miura zamanında hız ibresini parçalıyordu.
1966-1973 yılları arasında İtalyan Lamborghini tarafından üretilen Lamborghini Miura piyasaya sürülen ikili koltuk düzenine sahip ortadan motorlu ilk süper otomobildi. O günden sonra yüksek performanslı spor otomobillerin standardını oluşturdu. Üretildiğinde mevcut en hızlı araçtı.
6. Volkswagen Bettle
Vosvos ya da kaplumbağa olarak bildiğimiz halk arabası (Volkswagen) Beetle’a bu listede yer vermemek düşünülemezdi. 1938’den 2003’e kadar üretilen klasik modeli 21,5 milyonun üzerindeki satış adediyle dünyanın en çok satan modelidir. Aracın ana hatlarının tasarımı Hitler’in isteği üzerine Ferdinand Porsche tarafından yapılmıştır. Üretimi 2003 yılının sonuna kadar devam eden Beetle’dan sonra 1998’den itibaren New Beetle adına bir modelle yola devam eden Volkswagen 2011’de bu modeli de yeniledi ve 2019’da Beetle serisi sonlandırıldı.
7. Ford Model T sıradan vatandaşların gözdesiydi.
Üretim bandının icadıyla sıradan vatandaşın bütçesine uygun üretilen ilk otomobil modeli olan Ford Model T sadece bu özelliğiyle bile klasikler listesine girmeyi hak ediyor. 1 Ekim 1908 yılında ilk satışa çıktığı zamandan üretiminin durduğu 26 Mayıs 1927 yılına dek yaklaşık olarak 16 milyondan fazla satış yapan Model T 1970’lere kadar dünyada en çok satılan otomobil unvanını korumuştur. Günümüzde hâlâ en çok satan 3. otomobildir.
8. 1957 Chevrolet Bel Air = Klasik Otomobillerin tanımı
Klasik otomobil deyince gözümüzün önüne gelen ilk görüntülerden biridir Chevrolet Bel Air. listemizde yer almaması imkânsız olan bir diğer model bu. Eski filmlerde de sık sık gördüğümüz model klasik otomobil kavramının adeta tanımı gibi.
9. AC Cobra (Ford Shelby Cobra), replikası üretilen nadir otomobillerdendir kendisi
1962-1967 yılları arasında AC Cars tarafından üretilen iki kişilik otomobil modeli. ABD’de Ford/Shelby Cobra olarak satılmıştır. Bu aracında hastası olan insan az değildir hani. Günümüzde de aracın birçok replikası üretilmekte.
10. Aston Martin DB5
Offff diyorum, başka da bir şey demiyorum…Sinema tarihinin en ünlü otomobillerinden biri olan, en bilinen James Bond otomobili olma unvanını taşıyan Aston Martin DB5 de bu listeye girmeyi en çok hak eden modellerden biri. İlk kez 1964 yapımı Goldfinger isimli James Bond filminde görücüye çıkmıştı. Sonrasında bir ikon haline dönüştü ve aşığı olan sayısı günümüzde de hala ciddi bir profil oluşturuyor.
11. Bugatti Type 57, baştan çıkarıcı otomobillerin başını çeker.
Gelmiş geçmiş en seksi otomobil modellerinden biri olan Bugatti Type 57’yi bugün sokağa çıkarsanız dönüp tekrar tekrar bakmayacak tek bir kişi olmayacağının garantisini veriyoruz. 1934 – 1940 yılları arasında üretilen model dönem filmlerinin de vazgeçilmez parçalarından biridir kendisi.
12. Rüyalarınızı süslemiş olabilir mi sizin de?.. 1959 Cadillac De Ville
İnanılmaz sesi, abartılı stili, göz alıcı görüntüsüyle 1959 Cadillac De Ville en çok hayalleri süsleyen klasik otomobillerden biriydi.
13. 1971 Chevrolet Impala, güç göstergesi
Chevrolet Impala’nın beşinci jenerasyonu 1971 ile 1976 yılları arasında General Motors’un en çok satan modellerinden biriydi. Güçlü hatları, ciddi görüntüsüyle tam bir klasik.
14. 1965 Ford Shelby Mustang GT 350, performansın alası ondan çıkardı.
Listede bir Mustang olmaması düşünülemezdi. Ve şimdiye kadar üretilen en iyi Mustang olarak görülen 1965 Shelby GT 350 bunu en çok hak edenlerden. İlk Mustang’in Detroit’teki montaj hattından çıkmasından sadece bir yıl sonra üretilen araç Shelby ve Ford’un güçlerini birleştirmesiyle ortaya çıktı. Tam bir performans canavarıydı.
15. 1955 Mercedes Benz 190SL, aşık olunası bir klasik model
1950’lerden kalma eski Mercedes-Benz otomobillerine aşık olmamak çok zor. 1955 Mercedes Benz 190SL, döneminin en ünlü modellerinden biri olmanın hakkını veriyordu. Şu güzelliğe baksanıza.
Ve listenin son bebeği tabii ki,
BONUS: Atatürk’ün Makam Aracı – 1936 Cadillac 80 Serisi
Türkiye İş Bankası‘nın Atatürk’e armağan ettiği 1936 model Cadillac marka özel yapım otomobil halen Anıtkabir 23 Nisan Kulesi’nde sergilenmektedir. Atatürk bu otomobili 1936-1938 yılları arasında kullanmış ve araç Ata’nın vefatının ardından da kullanılmaya devam edilmiştir. 1959 yılında Maliye Bakanlığı bu otomobili Anıtkabir’e bağışlamış ve aracın yuvarlak çerçeveli gösterge tablosundaki saat 09.05’e ayarlanmıştır.
Bakarken gözlerimi alamadığım, içlerinde yapılan yolculukların keyfini hayal ederken bile coştuğum, tasarımcılarının önünde saygıyla eğildiğim bu zeka ve estetik harikası eserlerin layığıyla korunmasını, sahip olanların da kıymetlerini bilmesini umut ediyorum.
Onların enerjisi ve hızıyla geçsin gününüz, sevgiler.
Röportajın linki: 8 soruda klasik otomobiller
