Kurda son 2 aydaki düşüşe rağmen zam yağmurunu sürdüren marketler, vatandaşın tepkisi ve bakanlığın denetimleri ile fiyat etiketlerini indirmeye başladı.
Döviz kurunda 2020’nin kasım ayına kadar olan suni artışı bahane ederek, ürün fiyatlarına fahiş zam yapıp vatandaşı canından bezdiren marketler, dolarda son iki yaşanan düşüşü de fiyatlara yansıtmayarak tüm tepkileri üzerlerine çekti. Betül Alakent’in haberine göre; Dolarda 6 Kasım’dan aralık sonuna kadar %12’den fazla düşüş yaşanırken, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, gıda endeksindeki artış %7’ye ulaştı. Başta ayçiçek yağı ve tereyağı, yumurta, tavuk, bebek maması, pirinç ile mercimek olmak üzere bazı ürünlerde iki aylık fiyat artışı %30’a yaklaştı.
Vatandaş Tepki Gösterdi Adım Atıldı Ve Vurguncular İstemese De Frene Bastı
Gıda fiyatlarındaki artışın, kurdaki gerilemeye rağmen devam etmesi ile birlikte vatandaşların özellikle sosyal medyadan gösterdiği tepkiler üzerine marketler şimdilik fiyat artışında frene bastı.
%50’yi Aşan Zamlar Yapmışlardı
Üretici para kazanamamaktan tüketici ise fiyat pahalılığından şikâyet ederken, bu durumda en büyük kârı aracılar ve zincir marketler elde etti. Son bir yılda temel gıda ürünleri ve meyve- sebzeye %50’leri aşan zamlar yapıldı. Bu dönemde yıllık TÜFE artışı %14.6, gıda enflasyonu ise %20.6 olarak gerçekleşti.
Üreticiler İsyan Ediyor
Geçen süre zarfında kuru bakliyat ürünlerine %38’in üzerinde zam yapıldı. Mercimeğe %60, kuru fasulyeye %30, pirince %32, una %30 zam geldi. Yine makarna, şehriye gibi ürünlerde yapılan zamlar 23’ü buldu. Bu ürünleri tarladan kaldıran çiftçi rafta gördüğü fiyatları şaşkınlıkla izlediğini belirtirken, elindeki ürünü çok düşük fiyatlarla sattığını her defasında vurguladı.
Yumurtada Fahiş Fiyat
Geçen yılın zam şampiyonu ise yumurta oldu. Yılbaşında 19-20 lira olan yumurtanın fiyatı 32 TL’ye kadar yükseldi. Yumurta üreticileri bu zamları kendilerinin yapmadığını, marketlerin kâr hırsıyla fiyatları artırdığını belirterek, vatandaşı uyardı. Yine mutfağın temel ürünü olan Ayçiçek yağı, tereyağı gibi ürünler %50’nin üzerinde arttı. Meyve-sebzede, tarla ile market arasında üç kata yaklaşan fiyat farkları oluştu. Market fiyatlarına isyan eden çiftçiler, “Üretici kazanmıyor. Olan vatandaşla çiftçiye oluyor. Parayı aracılarla marketler götürüyor” diyor.
9.870 Ürün Denetlendi
Vatandaşların sosyal medya, CİMER, şikâyet siteleri gibi platformlar üzerinden gösterdiği yüksek fiyat artışlarına Ticaret Bakanlığı gecikmeli de olsa denetim başlattı. 19-20 Ocak’ta Türkiye genelinde denetim yapıldığı bildirildi. Denetimlerin devam ettiğini vurgulayan bakanlık, iki günde 562 işletmeye ait 9 bin 870 ürünün denetlediğini kaydetti. Fiyat etiketi, alım fiyatı artmazken satım fiyatında günler içinde yapılan zamlar, yanıltıcı reklamları denetleyen bakanlık, sınırlı da olsa marketlere geri adım attırdı. Öyle ki bakanlığın sahaya çıkmasıyla birlikte bazı marketler gece yarısı operasyonuyla fiyat etiketlerini indirdi.
Cezalar Çerez Parası
Yapılan denetimlerin ardından firmalardan savunma alacak olan Ticaret Bakanlığı, haksız fiyat artışında bulunduğu tespit edilenlere 10 bin-100 bin lira arasında, stokçuluk yapanlara ise 500 bin liraya varan idari para cezası uygulayacak. Ancak uzmanlar bunların marketler için çerez parası olduğunu, bahsi geçen rakamların marketlerin bir şubesinin bir günlük cirosu olduğunu belirtiyor. Cezaların daha ağır ve caydırıcı olması gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, “Fırsatçılar yıllardır duruyor. Ne üretici kazanıyor ne de tüketici. Aracı ve marketler ise her zaman kârlı çıkıyor. Daha sık denetimlerin yapılması ve daha ağır cezaların gelmesi şart” diyor. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, bugüne kadar 3 bin 208 dosyayı karara bağlarken, bunlara 11 milyon 885 bin lira idari para cezası uygulandı. Reklam Kurulu da fahiş fiyat artışı yapan ve Kovid-19’u aldatıcı reklamlarla fırsata çevirmeye çalışan 303 firmaya da 13.3 milyon lira idari para cezası uyguladı.
